CARNARVON, Güney Afrika – 64 adet MeerKAT çanak radyo teleskobu, ücra bir Güney Afrika kasabası olan Carnarvon’da kuruldu. Bu bilimsel mega-projenin amacı dünya dışı yaşamları ortaya çıkarmak, kozmik gizemleri karanlıktan kurtarmaktır.
2,8 milyar $ maliyetle inşa edilen MeerKAT, 2020’lerin sonlarında tam olarak faaliyete geçtiğinde, dünyanın en büyük ve en güçlü radyo teleskobu olacak olan karmaşık Square Kilometre Array (SKA) aracına dahil edilecektir.
SKA’nın bilim adamları tarafından belirtildiğine göre, Afrika ve Avustralya’ya kurulacak 3.000 civarındaki çanak anten, gökyüzünü diğer teleskoplardan 10.000 kat daha hızlı ve 50 kat daha hassas tarayabilecek ve Hubble Uzay teleskobunun çözünürlük kalitesini aşan görüntüler üretebilecek.
Güney Afrika Radyo Astronomi Gözlemevi’nde teleskobu inşa eden ve işleten bilim adamlarının başındaki Fernando Camilo, “MeerKAT, modern astrofiziğin bazı önemli bilimsel sorularına cevap verecek – galaksiler nasıl oluştu, nasıl gelişiyor, buraya nasıl geldik… ve bu amaçlar için MeerKAT dünyadaki en iyi araç” dedi.
Hükümet yetkilileri ve yabancı devlet adamlarının katıldığı bir açılışta Camilo, 25 milyon ışık yılı uzaklıkta, Samanyolu galaksisinin merkezindeki süper kütleli bir kara deliği çevreleyen bölgenin MeerKAT tarafından çekilen yeni görüntülerini yayınladı.
Reuters’e yaptığı açıklamada “Teleskobumuzu bu kadar erken, hatta optimize edilmeden kullanmayı düşünmüyorduk. Ancak onu galaksinin merkezine döndürerek elde ettiğimiz ve bu çarpıcı, dünyanın en iyi görüntüleri, doğru, hatta doğrudan da daha iyi bir şey yaptığımızı gösteriyor” dedi.
MeerKAT, Güney Afrika’nın SKA’ya ev sahipliği yapıp yapamayacağını anlamak için Cape Town’un kuzeyindeki geniş yarı çöl Karoo bölgesinde inşa edilen KAT 7’nin (Karoo Array Telescope) ardından kurulmuştur. Adında bir kelime oyunu vardır: Afrika dilinde “meer”, “daha fazlası” anlamına gelir. Böylece MeerKat, “KAT’tan fazlası” anlamına gelir. Ama aynı zamanda da, etrafını görmek için arka ayakları üzerinde durmasıyla ünlü, Karoo’ya özgü küçük bir memeli hayvanın adıdır.
Çığır açan astronomi araştırmalarının yanı sıra, MeerKAT aynı zamanda çok fazla veri ve yüksek performanslı hesaplamalardaki sınırları genişletmektedir. Bunu, her bir antenden gelen baş döndürücü miktardaki veriyi, radyo parazitini azaltmak için yerin altına gömülü süper bilgisayarlarla işleyebilecek sistemleri geliştirme konusunda IBM’in sağladığı destekle başarmaktadır.
Güney yarım kürede, türünün en büyük radyo teleskobu olan MeerKAT’i Carnarvon’dan bir saat mesafeye gidip, ilk kez gördüğünüzde yan yana dizilmiş yumurtalara benziyor.
Fakat her şeyden önce oldukça hassas olan her bir çanak, üç katlı bir bina yüksekliğinde ve gökyüzünü tararken sabit bir kaide üzerinde dönüyor. Uzaklığı ve radyo parazitine karşı ekstra bir kalkan sağlayan tepeleri nedeniyle, proje sahası olarak, Kenya ve Gana kadar uzak mesafelere yerleştirilmiş yüzlerce antene ev sahipliği yapan Afrika ana üssü seçilmiştir.
SKA uluslararası meclis üyesi Rob Adam, “SKA 1’in Güney Afrika’daki ilk aşaması, [MeerKAT’a] 133 anten eklemektir” dedi.
Adam, genişlemenin önümüzdeki yıl başlamasının planlandığını söyledi. Çin’de üretilmiş ilk prototip çanak, Kuzey Burun bölgesinde, Cape Town’un yaklaşık 450 kilometre kuzeyindeki alana çoktan yerleştirildi. Adam ayrıca MeerKAT’in tahminen 2023’de SKA 1’le birleştirilmesine kadar bağımsız olarak çalışacağını söyledi.