Raziye ÇAKIR

Ezan, İslam’ın ruhani çağrısı ve Allah’a davetin en etkileyici tezahürlerinden biridir. Ancak Türkiye’de bu davet, dünya üzerindeki diğer Müslüman ülkelerden farklı olarak, sadece bir ibadet çağrısı değil, aynı zamanda bir sanat formuna dönüşmüştür. Her namaz vakti, kendine özgü bir makamla yankılanır ve bu uygulama sadece Türkiye’de yaşatılan eşsiz bir gelenektir. Beş vakit namazın her biri, farklı bir makamda okunan ezanla ruhani bir yolculuğa dönüşür.

1. Sabah Ezanı – Segâh Makamı
Sabah ezanı, genellikle Segâh makamında okunur. Segâh, insanın iç huzurunu ve dinginliğini yansıtan bir makamdır. Geceyi sona erdirip yeni bir günün başlangıcını haber veren sabah ezanı, Segâh makamıyla, insan ruhunu yumuşak bir şekilde uyandırır. Bu makamın verdiği his, ibadete ve güne manevi bir dinginlikle başlamayı sağlar.

2. Öğle Ezanı – Rast Makamı
Günün en parlak ve yoğun zamanı olan öğle vakti, Rast makamıyla karşılanır. Rast makamı, güçlü ve dengeli bir his uyandırır. Bu makam, hem zihni hem de kalbi toparlayan bir melodiyle ezanı süsler. Rast, insanın yaşam enerjisini artırırken, Allah’a ibadet için dünya işlerinden kısa bir mola vermeye çağırır.

3. İkindi Ezanı – Uşşak Makamı
İkindi vakti, günün sona yaklaşmaya başladığı, insanın yorgunluğu hissettiği bir zaman dilimidir. Bu vakitte okunan ezan, Uşşak makamıyla insan ruhuna teselli verir. Uşşak makamı, insana huzur ve sükûnet aşılayan bir melodiyle, günün son saatlerine ruhani bir derinlik kazandırır. İkindi ezanı, Allah’a olan bağlılığı hatırlatarak dünyevi yorgunluklara bir ilaç gibi gelir.

4. Akşam Ezanı – Hicaz Makamı
Akşam ezanı, Hicaz makamında okunur ve bu makamın melodisi, derin bir hüzün ve teslimiyet duygusu taşır. Hicaz, günün sona erdiğini ve insanın Rabbine daha yakın hissetmesi gerektiğini hatırlatır. Gün batarken yankılanan bu makam, insanı ibadete çağırırken kalbine Allah’a yakınlık hissini derinlemesine işler.

5. Yatsı Ezanı – Sabâ Makamı
Gecenin karanlığında okunan yatsı ezanı, Sabâ makamıyla ruhani bir derinlik kazanır. Sabâ, içinde hem hüzün hem de umut barındıran bir makamdır. Yatsı ezanı, günün sonunda insanı Allah’a teslimiyete davet ederken, gecenin huzurunu kalplere taşır. Sabâ makamının mistik melodisi, geceyi ibadetle taçlandırmaya hazırlar.

Ezanın Sanatla Buluşması
Beş vakit ezanın farklı makamlarda okunması, sadece bir gelenek değil, aynı zamanda maneviyatın estetikle buluştuğu bir sanattır. Bu uygulama, Allah’a daveti daha anlamlı ve ruhani bir deneyim hâline getirir. Her makamın melodisi, vakitlerin ruhuna uygun bir atmosfer oluşturur ve Allah’a yönelişi derinleştirir.

Türkiye’nin Eşsiz Mirası
Türkiye, ezanın beş farklı makamda okunmasıyla, dünya üzerinde bu geleneği sürdüren tek ülkedir. Bu uygulama, dinin estetik bir yorumunu ve kültürel bir zenginliği ifade eder. Ezan, Türkiye’de sadece bir çağrı değil, aynı zamanda insanların kalbine işleyen bir melodi, bir manevi yolculuktur.
Bu eşsiz geleneği korumak, sadece bir dini görevi değil, aynı zamanda bir sanat mirasını da gelecek nesillere aktarmak anlamına gelir. Çünkü Türkiye’de ezan, hem Allah’a bir davet hem de insana huzur veren bir melodidir.