“Beş Hececiler”den Yusuf Ziya Ortaç’ın “Akdeniz’e” başlıklı şiirinde, 26 Ağustos 1922 “Dumlupınar Meydan Muharebesi”nin yansımaları ise şöyle:

26 Ağustos, gece sabaha karşı,

Topların çelik ağzı çaldı bir hücum marşı.

Bu ölüm bestesinin içinde yandı dağlar,

Altüst oldu siperler, eridi demir ağlar.

Fırtınadan yeleli, yıldırımdan kanatlı,

Alevlerin içinden geçti binlerce atlı.

Çığlıkla, iniltiyle sarsıldı, köşe bucak,

Savruldu gökyüzüne: kafa, kol, gövde, bacak!

Rüzgârlarla at başı yarış etti bu akın,

Şimdi yakınlar uzak, şimdi uzaklar yakın!

Akdeniz, ayakları altında ordumuzun,

Mavi bir atlas gibi serilmişti upuzun.

Çekti Kadifekale al bayrağını yine,

Güzel İzmir büründü yine eski rengine.

Süngüler ilk amaca tam on dört günde vardı,

O gururlu alınlar yere düşüp yalvardı.

Türk askeri düşmanın Dumlupınar bölgesinde toplanmasını bekliyordu. Çünkü savaşın taktiği, Yunan ordusunu bir yerde toplayarak toplu olarak imha etmekti. Yahya Kemal Beyatlı “26 Ağustos 1922” başlıklı şiirinde Türk ordusunun zaferi için Allah’a şöyle yalvarıyordu:

Şu kopan fırtına Türk ordusudur yâ Rabbi.

Senin uğrunda ölen ordu, budur yâ Rabbi.

Tâ ki yükselsin ezanlarla müeyyed nâmın,

Galib et, çünkü bu son ordusudur İslâm'ın.

30 AĞUSTOS 1922

26 Ağustos 1922’de başlayan Başkomutanlık Meydan Muharebesi, 30 Ağustos 1922 akşamı Büyük Zafer’le sonuçlandı. Bir çok yunan askeri öldürüldü ve yaklaşık 10 bin tanesi ise esir alındı. Dumlupınar Meydan Muharebesi ile Yunan ordusu büyük bir bozguna uğratıldı.

“Beş Hececiler”den Faruk Nafiz Çamlıbel “Zafer Türküsü” başlıklı şiirinde Büyük Zafer’in coşkusunu şöyle dile getiriyor:

Yaşamaz ölümü göze almayan,

Zafer göz yummadan koşana gider

Bayrağa kanının alı çalmayanın,

Gözyaşı boşana boşana gider.

Kazanmak istersen sen de zaferi,

Gürleyen sesinle doldur gökleri.

Zafer dedikleri kahraman peri,

Susandan kaçar da coşana gider.

Bu yolda herkes bir, ey delikanlı!

Diriler şerefli, ölüler şanlı.

Yurt için dövüşen başı dumanlı,

Her zaman bu şandan, o şana gider.

Ahmet Kutsi Tecer ise duygularını “30 Ağustos” başlıklı şiirinde şöyle ortaya koyuyor:

Her yıl bugün olur, Otuz Ağustos

İçime bir ordu havası dolar.

Başlar dimdik, gözler çelik, yüzler pos,

Bayrak imil imil, geçer ordular...

Geçer tunç adımlar demir göğüsler,

Geçer Mehmetçikler, geçer subaylar,

Hepsinin alnında zaferden süsler.

Geçer hayalimde bir bir alaylar.

Geçer toplar, geçer atlar, yağız, al,

Geçer dağlar, geçer yollar, şehirler...

Yangınlar üstünde ince bir hilal!..

Yaralılar düşe kalka geçerler.

Çılgın bir istekle bu şan akını

Afyon'dan, İzmir'e kaçlar çağıldar.

Unutmuş at gemi, kılıçlar kını,

Can canı unutmuş zafere kadar.

Ne var bu dünyada sana yakışan,

Alnında bir zafer sabahı kadar;

Sen Mehmetçik, söyle büyük kahraman,

Sana zafer kadar yakışan ne var?

Her yıl bugün olur, Otuz Ağustos,

İçime bir zafer havası dolar.

Başlar dimdik, gözler çelik, yüzler pos,

Bayrak imil imil, geçer ordular...

1 EYLÜL 1922 “ORDULAR İLK HEDEFİNİZ AKDENİZDİR.İLERİ!”

Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nin ardından, 1 Eylül 1922'de Büyük Taarruz için Türk ulusunun kaderini değiştiren emrini verdi: "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir.

İleri!.." Gazi Mustafa Kemal, 1 Eylül 1922'de Akdeniz'i hedef göstermiş, Türk Ordusu da gereğini yapmıştı. O dönemde Anadolu'yu kuşatan deniz; İstanbul Boğazı'na kadar Akdeniz olarak isimlendiriliyordu. Adalar Denizi, Akdeniz'in, Marmara Denizi ise Adalar Denizi'nin iç körfezi kabul ediliyordu. Bu yüzden Mustafa Kemal genel taarruz emrini, askerî okullarda öğrendiği gibi 'Akdeniz' kavramını kullanarak vermiş, bu denizin en önemli limanı olan İzmir’i hedef göstermişti. Büyük Taarruz, 9 Eylül 1922’de düşmanın İzmir’de denize dökülmesiyle sona erdi. Bu nedenle 9 Eylül, İzmir'in kurtuluşu olduğu kadar Türkiye'nin, sıcak denizler olarak nitelendirilen Akdeniz'e de açıldığı gündür.

Ömer Bedrettin Uşaklı “Akdeniz’ e Doğru” başlıklı şiirinde bu süreci şöyle şiirleştirmiş:

Eğilmez başımıza, taç yaptık hürriyeti,

Zaferle kalbimize yazdık cumhuriyeti

Sakarya’dan su içen o çelik süngülerle,

Yuvaları dağılmış, yılmaz bir avuç erle,

“Hedef Akdeniz, asker!” diyen parmağa koştuk;

Zafer bahçelerinden gül koparmağa koştuk.

Yol gösterdi göklerden bize binlerce yıldız,

Kıpkızıl ufuklardan taştı al bayrağımız;

Koştuk aslanlar gibi kükreyip dağdan dağa,

Canavarlar dişinden vatanı kurtarmağa.

Vahşetlere dikilmiş gözlerimiz dumanlı,

Hürriyete susamış yanık bağrımız kanlı;

Çılgınca atılarak şanlı Dumlupınar’a,

Süngümüzden şan verdik coşkun yıldırımlara.

Sakarya’dan su içen o çelik süngülerle,

Yuvaları dağılmış, yılmaz bir avuç erle,

Eğilmez başımıza taç yaptık hürriyeti,

Zaferle kalbimize yazdık cumhuriyeti…

9 EYLÜL 1922

Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’da attığı ilk adımla başlattığı Kurtuluş Yürüyüşü, 26 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da başlayıp 9 Eylül 1922’de İzmir’de zaferle sona eren 14 günlük son yürüyüşle tamamlanmıştır.

İstiklâl Harbi ile ilgili şiirleriyle tanıdığımız Kemalettin Kamu, İzmir’in düşmandan kurtuluşu ile kazanılan zaferin coşkusunu “Zafer” başlıklı şiirinde şöyle terennüm etmiş:

Anneler dindiriniz gönlünüzün yasını,

Düşman kanıyla sildik palamızın pasını,

Yeniden çizmek için vatan haritasını,

Kandan ve kıyametten bir sahneye çevirdik,

Gökleri çatırdayan bir vatan parçasını.

Anneler ağlamayın dönmeyenlerinize,

Vatan katillerini getirdik işte dize,

Dumlupınar üstünde yol ararken denize,

Çöktü savletimizden düşmanla dolu dağlar,

Gökler genişleyerek Akdeniz geldi bize!

Biz taze kanlarını hürriyetine katan,

Bir nesliz, ülkemizde biziz yegâne sultan,

Tanyeri nur alıyor muzaffer alnımızdan..

Karşımıza çıkmayın Akdeniz dalgaları,

Yolumuzu bekliyor yekpare ana vatan!

9 Eylül 1922’de düşmanın İzmir’de denize dökülmesi eren İstiklâl Harbi’ne ve onun Başkomutanı Mustafa Kemal Atatürk’e bir şükran ifadesi olan “İzmir Marşı”ndan aldığımız şu mısralarla yazımızı noktalayalım:

İzmir'in dağlarında çiçekler açar,

Altın güneş orda sırmalar saçar

Bozulmuş düşmanlar, yel gibi kaçar,

Yaşa Mustafa Kemal Paşa yaşa;

Adın yazılacak mücevher taşa

İzmir'in dağlarına bomba koydular,

Türk'ün sancağını öne koydular.

Şanlı zaferlerle düşmanı boğdular,

Kader böyle imiş ey garip ana;

Kanım feda olsun güzel vatana

İzmir'in dağlarında oturdum kaldım;

Şehit olanları deftere yazdım,

Öksüz yavruları bağrıma bastım,

Yaşa Mustafa Kemal Paşa yaşa;

Adın yazılacak mücevher taşa